Goed bewaren vraagt net zoveel aandacht als telen

Het gesprek met Teunis Verheij van Dijksma start met tips: “zet een monster uit iedere partij die bewaard wordt apart op een hogere temperatuur. Dit monster voorspelt de toekomst van de partij in de bewaring.” Aan de vooravond van het bewaarseizoen schuift ‘v/d Grond’ aan bij Dijksma koudetechniek om de actualiteit over bewaring te bespreken. Verheij en Henk Dijksma geven blijk van een unieke combinatie van kennis van het bewaarproces en de allernieuwste ontwikkelingen in de techniek van bewaring. En Verheij en Dijksma zijn niet te beroerd om de praktijk te confronteren met het eigen gedrag.

Bewaarverliezen beperken

“Het rendement van de koel- en bewaarinstallatie zit in het product” deelt Dijksma mee. Gedurende het bewaarseizoen kan zomaar 10% van het gewicht van de partij weg zijn. Het gaat bij die 10% om water dat verdwijnt als gevolg van ademhaling van het product. Het afgeleverde product is van goede kwaliteit maar de hoeveelheid is veel minder dan in potentie mogelijk is. Alleen niemand weet dat. Door een goed bewaarproces is de ademhaling te beperken, en dat goede bewaarproces bestaat uit een aantal zaken. Het begint met meten op de goede plek. Dat is volgens Verheij en Dijksma in het product èn in de lucht. Het ‘setpunt’ moet gesteld worden op het product maar de lucht moet gestuurd worden om de juiste temperatuur te realiseren. De lucht zorgt voor temperatuuraanpassing van het product maar of een actie geslaagd is kan alleen beoordeeld worden op basis van metingen in het product. Daarbij is het noodzakelijk om de partij te kennen, immers vitale producten zullen actiever zijn dus meer ademen dan partijen die al in beperkte rust worden geoogst. Grote temperatuurverschillen in het product zullen leiden tot een actiever product dus inleveren van kilo’s. Door te sturen op basis van metingen van het product i.p.v. op luchtdeviatie kan de ademhaling geminimaliseerd worden en dat leidt tot minder verlies van kilo’s.

Verheij merkt nadrukkelijk op: “sensoren meten niet de kwaliteit van het product”. Met deze opmerking maakt Verheij duidelijk dat de kwaliteit bekend moet zijn bij degene die de bewaarapparatuur bedient. Een partij met een slechte kwaliteit bij inschuring wordt immers nooit een goede kwaliteit in de bewaring. 

Kort en krachtig 

Het inleveren van kilo’s zijn kosten van de bewaring maar ook het gebruik van energie zijn kosten. En deze laatste zijn direct zichtbaar in de stroomrekening. Verheij geeft aan dat kort en krachtig koelen zorgt voor minder energiegebruik. Bewaarinstallaties zijn zodanig ingericht dat bij een zeker optimum de minste energie wordt gebruikt. Doorgaans licht dat optimum bij ca. 70% (?????) van het totale vermogen. Installaties die continu in werking staan op bijvoorbeeld 30% van het vermogen, vragen meer energie dan een beperkte tijd actief op 70% van het vermogen. De installaties die Dijksma koudetechniek inricht zijn berekend op de behoefte in het slechtste jaar. Doorgaans wordt 80% van de capaciteit van de capaciteit van de installatie benut. Dus zou er genoeg vermogen moeten zijn.

Iedere partij is anders

Kort en krachtig koelen in combinatie met een constante temperatuur voor de optimale bewaarconditie van het product, leidt tot een bewaarrecept. Het mag duidelijk zijn dat dit bewaarrecept een evenwicht is tussen verschillende variabelen en doelstellingen die gestuurd moet worden door een installatie. Het bewaarrecept is niet ieder jaar het zelfde en is ook niet voor iedere partij hetzelfde. In de ontwikkeling van de installaties laten de ontwikkelaars zich uitgebreid informeren door praktijkdeskundigen. Voor Verheij niet meer dan logisch: “Op basis van de kennis van het product en de kennis van bewaarprocessen kunnen wij de juiste instellingen programmeren.” En dat gebeurt voor iedere installatie iedere keer weer opnieuw. De installaties die we opleveren zijn ontwikkeld voor het product dat bewaard moet worden. Dat betekent dat er geen variabelen gestuurd kunnen worden die niet van belang zijn. “We houden het overzichtelijk.”

Bewaring van product is niet het opsluiten en hopen dat het er goed weer uitkomt. Bewaren is net zo goed als telen een proces waar de nodige kennis bij komt kijken. Goed bewaren kost net zoveel aandacht als telen. Bij aanschaf van bewaarapparatuur is het zaak om niet alleen capaciteit te bestellen op basis van rekenkundige resultaten maar ook advies te gebruiken over het product in combinatie met de techniek. Dijksma Koudetechniek toont in de gedrevenheid van Verheij en Dijksma dat ze continu bezig zijn om product kennis te koppelen aan de apparatuur.

Ulko Stoll

Nieuwe installaties worden voornamelijk ingericht met natuurlijke koudemiddelen. Veelal ging het om ammoniak (NH3) maar dat verschuift naar propaan. Ook de combinatie van NH3 en CO2 wordt veel gebruikt bij nieuwe installaties. Daarbij wordt NH3 gekoeld en via een warmtewisselaar wordt de kou overgebracht naar vloeibare CO2. CO2 is dan een koude drager en NH3 het koudemiddel.